صدای شما بهاندازهی ظاهرتان میتواند دربارهی گذشتهی شخصیتان اطلاعاتی را فاش سازد.
آهنگ صدا و محتوای کلام میتوانند نشانههایی مبنی بر وضعیت عاطفی فرد ارائه داده و گویش فرد نیز میتواند اصالت جغرافیایی او را نشان دهد.
صدای هر فردی، منحصر به خود آن فرد میباشد.
برای مثال، درصورتیکه اعتمادبهنفس شخص، پایین باشد، این فقدان اعتمادبهنفس توسط تردیدی که در صدای او وجود دارد، منعکس خواهد شد، یک فرد خجالتی ممکن است صدای آرامی داشته باشد، اما کسی که اعتمادبهنفس داشته باشد بیشتر احتمال خواهد داشت که توانایی استفاده از صدا و وضوح در کلام خود داشته باشد.
این صفحه میتواند در درک و استفاده از توانایی کامل صدای شما، به شما کمک کند.
جنبههای مختلف صحبت موثر
صحبت کردن مؤثر هیچ ارتباطی با مفهوم منسوخشدهی ‘سخنوری’ که بر طبق آن هرکسی تشویق میشد تا در یک چارچوب بسته، صحبت کند، ندارد. بلکه، صحبت کردن مؤثر مربوط میشود به قادر بودن به صحبت، با اعتمادبهنفس و وضوح کلام، در یک فضای عمومی و درعینحال بازتاب دادن شخصیت خود.
جنبههای صحبت کردن مؤثر
- لهجهها
- کشف صدای خود
- تأثیر دم و بازدم بر روی صدا و گفتار
- تولید صدا
لهجهها
لهجههای قومی و منطقهای مفید هستند، آنها بخشی از شخصیت فردی میباشند.
بهتدریج، در طی سالها، با مهاجرت مردم و قرار گرفتن در معرض رسانهها، لهجهها در حال خنثی شدن هستند. از برخی جهات این موضوع مایهی تأسف میباشد زیرا لهجهها میتوانند یک بعد و تمایز به صدا اضافه نموده و بر فردیت شخص، تأکید کنند.
مهم است که به آوای صدای خود عادت داشته باشید. اکثر مردم دریک موقعیت خصوصی، مخصوصاً در منزل، یعنی جایی که هیچ فشاری برای پیروی از قوانین و انتظارات اجتماعی وجود ندارد، راحت هستند. این حالت در موقعیتهای عمومی یعنی زمانی که انواع تواناییها در نحوهی صحبت کردن مردم خود را نشان میدهند، وجود ندارد.
صدای خود را در یک محیط غیررسمی مانند خانه، ضبط کنید.
به آن گوشداده و دقت کنید که چگونه به نظر میرسد تا به صدای خودتان عادت کنید.
میتوانید جنبههایی از صدایتان را که باعث کاهش اثربخشی پیام شما میشود، شناسایی کنید.
برخی از افراد صدای ضبطشدهی خود را دوست ندارند، همانطور که برخی نیز عکسهای گرفتهشده از خود را نمیپسندند. در این حالت افراد، احساس خجالتزدگی خواهند کرد.
اکثر ما عادت به شنیدن صدای خود نداریم و این احساسات کاملاً عادی هستند. اولین مرحله، یعنی مرحلهی “این واقعاً صدای من است؟” را پشت سر بگذارید و درک بهتری از صدای خود را پرورش دهید.
در هنگام آرامش، احساس اعتمادبهنفس بیشتری خواهید داشت، بنابراین با گوش دادن به صدای خود در خانه متوجه خواهید شد که صدای شما چگونه به گوش دیگران میرسد. اگرچه نمیتوانید همانطور که صدای شما توسط دیگران شنیده میشود صدای خود را بشنوید، بااینحال، میتوانید آگاهی خود را نسبت به تأثیر آن بر دیگران، توسعه دهید. درک ماهیت فیزیکی صدای شما، کنترل بیشتری بر روی روش استفاده از صدایتان به شما خواهد داد.
افراد در زندگی روزمرهی خود از زبان غیررسمی استفاده میکنند، اما بهمحض اینکه ملزم به استفاده از زبان رسمی میشوند، خجالتزده و دستپاچه خواهند شد. این وضعیت خصوصاً در هنگام صحبت در حضور غریبهها در یک محیط عمومی مشهود است.
هرچه بیشتر به آوایی که از عملکرد صدای خودتان در یک راه تقریباً رسمی به گوشتان میرسد، عادت کنید، صحبت کردن در مقابل دیگران برای شما راحتتر خواهد بود. در حالت مکالمهای، افراد تمایل به صحبت با عبارتهای کوتاه دارند. خواندن با صدای بلند به شما کمک میکند تا به آوای سلیستر صدای خود عادت کنید.
یک تمرین برای کمک به توسعه مهارتهای صحبت موثر
یک متن برای خواندن پیدا کنید، چیزی حدود دو صفحه. مثلاً، چندین صفحهی اول یک کتاب.
متن خود را ابتدا بدون صدا و در ذهنتان بخوانید، سپس آن را با صدای طبیعی بلند یعنی صدایی که در هنگام صحبت کردن دارید، بخوانید. درصورتیکه دچار لکنت شدید نگران نباشید، از آن نقطه دوباره شروع کرده و تا پایان ادامه دهید.
اکنون آن را برای بار سوم بخوانید، در صورت امکان صدای خود را ضبط کرده و به خاطر داشته باشید:
- با سرعتپایین بخوانید: این یک عکسالعمل طبیعی است که بخواهید متن را تا حد امکان سریع بخوانید و این امر اغلب موجب تپق زدن یا لکنت میشود. همچنین سرعت در خواندن زمانی اتفاق میافتد که شما مضطرب باشید و معمولاً درک مطلب را سختتر خواهد کرد.
- سر خود را بالا نگهدارید: سعی نکنید که سر خود را در کتاب فروببرید زیرا صدای شما پایین خواهد آمد. کتاب را بالاتر نگهداشته و صدای خود را رساتر کنید.
- بعضی از اوقات مکث کنید: اجازه بدهید که پایان یک جمله یا پاراگراف به شما فرصتی برای استراحت دو یا سه ثانیهای بدهد. مکثها میتوانند برای تأکید نیز مفید باشند.
تا جایی که میتوانید به این تمرینها عمل کنید.
هر فردی میتواند صدا و نحوهی صحبت کردنش را در طول چند روز و با تعدادی تمرین ساده مانند یکی از تمرینهایی که در بالا ذکر شد، بهبود ببخشد. به این منظور لازم است تعهد خاصی را حفظ کرده و طبق یک برنامهی منظم دقایقی را به تمرین اختصاص دهید.
تأثیر تنفس یا دم و بازدم بر صدا و گفتار
صدا نسبت به احساسات بهصورت واکنشی عمل میکند و برخی از مواقع حتی قطع میشود که مانع از بروز یک سری از احساسات خواهد شد.
بااینحال، استفاده از تمرینهای فیزیکی برای کمک به تولید یک صدای منعطفتر امکانپذیر است، همانطور که افرادی که بهطور حرفهای از آواهای مربوط به آواز استفاده میکنند، دورههایی در این زمینه میگذرانند تا مطمئن شوند که صدای آنها در شرایط متغیر حفظشده و برای ایجاد یک طیف از آواها آماده میباشند.
هنگام قرار گرفتن تحت تنش، الگوی تنفسی فرد تغییر مییابد، هنگامیکه ماهیچههای شما منقبض میشود، نمیتوانید از تمام ظرفیت ریههای خود برای تنفس استفاده کنید، زمانی که یک شخص ترسیده یا عصبی است، یکی از نشانههای رایج آن گرفتگی گردن و شانههاست. این به این خاطر است که زمانی که تحت فشار قرار میگیرید عمل تنفس، بیش از حد اتفاق میافتد. مقدار زیادی هوا تنفس شده اما با سریع نفس کشیدن زمان کافی برای بازدم و آرام شدن وجود نخواهد داشت.
تنفس صحیح به دو دلیل ضروری است:
۱٫ با استفاده از ظرفیت کامل ریه، تنفس، صدا را پشتیبانی کرده و صدا رساتر، کاملتر و قویتر خواهد شد.
این موضوع برای افرادی که صدای پایینی دارند و آنهایی که نگران هستند در هنگام صحبت در یک گروه صدایشان شنیده نشود، مفید خواهد بود. درجهی صدا در شکم کنترل میشود و نه در حنجره، بنابراین تنفس با تمام نیرو و توان اجازه خواهد داد که بر روی صدا کنترل بیشتری داشته باشید.
۲٫ تنفس عمیق و ریتمیک اثر آرامکننده و درمانی دارد زیرا تنش را آزادکرده و موجب آرامش میشود. افرادی که آرام هستند تعادل بیشتری داشته، با اعتمادبهنفس تر و شنواتر هستند.
اتفاقی نیست که بعضی از مذاهب از روشهای تنفس ریتمیک از قبیل مدیتیشن، یوگا و تفکر بیصدا و همچنین روشهای رها کردن صدا مانند سرودهای روحانی بهمنظور کمک به تعلق خاطرشان به معبود استفاده میکنند. با آزادسازی تنش فیزیکی، تنش ذهنی نیز کاهش مییابد و ذهن بهطور مؤثر برای دنبال کردن کارهای خلاقانه آزاد میشود.
تمرین تنفس
۱٫ در یک وضعیت راحت با پاهای کمی باز (بهاندازهی یک قدم) بایستید، زانوها نباید قفلشده و منقبض باشند. ستون فقرات راست، سر بهصورت متعال و صاف بر روی گردن و عضلات صورت شل باشند.
۲٫ عمل دم با شمارش آهسته تا عدد سه و سپس بازدم نیز با شمارش آهسته تا عدد سه انجام میشود.
۳٫ هنگام تنفس تلاش کنید که شانههایتان بالا نیایند. عمل دم از طریق بینی و بازدم از طریق دهان صورت میگیرد. تنفس باید بهصورت آگاهانه انجامشده و هوا کاملاً درون ریهها پر شود.
۴٫ کف دست خود را روی شکم خود بگذارید و حرکت آن را احساس کنید. همانطور که عمل دم و بازدم را انجام میدهید فشار اندکی به دست خود وارد کنید.
۵٫ این تمرین را ۱۰ مرتبه انجام دهید.
با توجه به چگونگی احساستان از انجام این تمرین بعد از چند روز، تعداد شمارش عمل بازدم را از سه به چهار، پنج و شش افزایش داده و بهتدریج به عدد ۱۰ برسانید، قبل از اینکه به تنفس بعدی (عمل دم بعدی) نیاز پیدا کنید. سپس در عمل بازدم از یک تا ده با صدای بلند بشمارید. این کار را پنج مرتبه تکرار کنید.
با افزایش کنترل عمل بازدم خود، دیگر هرگز در هنگام صحبت برای یک گروه یا یک جلسه، صدای نفسهای خود را نمیشنوید یا احساس نخواهید کرد که برای صحبت، نفس کم میآورید.
تولید صدا
سه جزء اصلی تولید صدا که در زیر آمدهاند باید توسط هر فردی که میخواهد یک گوینده (سخنور) مؤثر شود، درک شوند:
- درجهی صدا، برای شنیده شدن.
- وضوح صدا، برای درک شدن.
- تنوع صدا، برای افزودن به علاقه شنونده.
درجهی صدا
این مسئلهی کنترل صدا مانند کنترل صدای تلویزیون با دستگاه کنترل از راه دور نیست. برخی از افراد بهطور ذاتی صدای ملایمی داشته و صدای آنها به لحاظ فیزیکی نمیتواند بلندتر شود. بهعلاوه، اگر صدا بیش از حد بلند شود، کیفیت آن از دست میرود.
بهجای بالا بردن صدا، صدا باید برجستهسازی (رسا) شود؛ یعنی پشتیبانی از صدا با تنفسهای زیاد. هرچه بیشتر بخواهید صدا را برجسته (رسا) کنید، تنفس بیشتری نیاز دارید.
زمانی که در حال صحبت با یک گروه یا صحبت در یک جلسه هستید، مهم است که هرگز روی صحبت شما فقط با افرادی که در ردیف جلو نشستند یا افرادی که به شما نزدیکتر هستند نباشد، بلکه باید بهطور آگاهانه و با صدایی رسا، چیزی را که میخواهید به سایر افرادی که دورتر هستند نیز بگویید. با پرورش یک صدای قوی برخلاف یک صدای بلند، شما بهعنوان فردی مثبت دیده خواهید شد.
وضوح صدا
برخی از افراد تمایل دارند که با دندانهای به هم قفلشده و کمترین حرکت لب، صحبت کنند. این، ناتوانی در باز کردن دهان و شکست در ایجاد آواهای گفتاری دقیق است که دلیل اصلی نامفهوم بودن کلام میباشد. آوا در دهان قفلشده و اجازهی خروج به آن داده نمیشود. برای داشتن یک تلفظ خوب و صحیح، مهم است که فک را شل، دهان را بازکرده، به هر آوایی که ایجاد میکنید، بالاترین کیفیت را داده و به پایان هر لغت توجه خاصی داشته باشید. همچنین، این امر به شنوندههای شما کمک خواهد کرد، زیرا تا حدی لبخوانی را ممکن میسازد.
تنوع صدا
برای یک سخنرانی مؤثر و جالب، روشهای خاصی میتوانند مورداستفاده قرار گیرند. اگرچه، مهم است که مصنوعی نبوده و یا طوری به نظر نرسد که گویا در حال اجرای نمایش هستید. ازآنجاییکه لغتها مفهوم را انتقال میدهند، چگونگی بیان آنها، احساسات و عواطف را بازتاب میدهند. تنوع صدایی میتواند با ایجاد تنوع در عواملی که در ادامه ذکر میشوند، به دست آید:
- سرعت: این روش، سرعت چیزی است که میگویید. اگر گفتار خیلی سریع باشد شنوندهها زمان برای درک چیزی که بیان میشود نخواهند داشت. بااینوجود، ایدهی خوبی برای ایجاد تنوع در سرعت است. بالا بردن سرعت در بعضی زمانها و سپس بهآرامی کم کردن آن. این امر به حفظ علاقه و توجه افراد کمک خواهد کرد.
- درجهی صدا: با بالا بردن یا پایین آوردن درجهی صدا، میتوانید بر بخشهایی از صحبت خود تأکید کنید. درصورتیکه صدای خود را تا حد زمزمه پایین بیاورید (تااندازهای که برنامهریزیشده) برای یک یا دو جمله، ناگهان شنوندههای شمارا هوشیار میسازد، بنابراین مراقب باشید که در این روش افراط نکنید.
- گام، انعطاف، تأکید: در هنگام صحبت کردن برای عموم، تلاش کنید تا اطلاعات را تا حد ممکن با شور و اشتیاق و انرژی صوتی انتقال دهید. البته نه به آن معنا که ناگهان صدای شما در یک روش کنترل نشده پایین آمده و از بین برود. تلاش کنید که جالب صحبت کنید و به خاطر داشته باشید زمانی که عصبی یا حتی هیجانزده میشوید تارهای صوتی منقبض و کوتاه شده که منجر به بالا رفتن صدای شما خواهد شد. تأکید بر روی لغات و عبارات خاص، اهمیت آنها را انتقال داده و به ایجاد تنوع کمک میکند.
- مکث: مکثها قدرتمند هستند. آنها میتوانند برای برجسته جلوه دادن جملهی قبلی یا جلب توجه برای بیان یک پیام مهم استفاده شوند. مکثها به معنای سکوت برای چند لحظه هستند. شنوندهها مفاهیم را در طول این مکثها تفسیر میکنند، بنابراین شهامت سکوت کردن، حداکثر تا پنج ثانیه را داشته باشید. مکثهای نمایشی مانند این، اقتدار و اعتمادبهنفس شمارا به شنوندهها انتقال میدهند.
پیش از هر موقعیت مهم صحبت کردن، خواه یک قرار ملاقات باشد یا یک جلسه و یا یک مکالمه، آمادگی قبلی و بهاصطلاح گرم کردن صدا میتواند سودمند باشد. طول مدتزمان و تکرار تمرین و گرم کردن صدا، به شما و میزان صحبتی که باید بکنید، بستگی دارد.
بطور کلی تمامی مهارت های مربوط به سخنرانی و به ویژه صحبت موثر، از المانهای مهم توسعه فردی در حوزه ارتباطات بین فردی بوده و بیش از ۸۰ درصد موفقیت شغلی افراد به همین ارتباطات بین فردی مربوط است!