توسعه فردی – بهبود فردی آموزش مهارت‌های بهبود و توسعه فردی
قاطعیت، مقدمه
قاطعیت مهارتی است که در دستهٔ آموزش مهارت‌های ارتباطی قرار می‌گیرد.
قاطع بودن به معنی توانایی برای دفاع از حقوق خود و سایرین با آرامش و خونسردی بدون خشمگین شدن یا پذیرش نادرست است.
افراد قاطع می‌توانند بدون اینکه سایرین را ناراحت کنند یا خودشان ناراحت شوند، به حقوق خود دست یابند.
با وجود اینکه افراد گاهی مطیع و خشمگین می‌شوند، چنین واکنش‌هایی به دلیل نبود اعتماد به نفس است و بنابراین روش مناسبی برای تعامل با سایرین نیست.
در این مقاله حقوق و مسئولیت‌های رفتار قاطع را بررسی می‌کنیم و سعی داریم نشان دهیم که قاطعیت برای شما چه فایده‌ای دارد. می‌توانید به قسمت‌های عزت نفس و مذاکره هم مراجعه کنید.
قاطعیت چیست؟
فرهنگ لغت، قاطعیت را اینگونه تعریف می‌کند:
پافشاری رک و مثبت برای شناخت حقوق یک شخص
به عبارت دیگر:
قاطعیت به معنی دفاع از حقوق شخصی یا بیان افکار، احساسات و باورها به صورت مستقیم، صادقانه و متناسب است.
لازم به ذکر است که:
برای قاطع بودن باید همیشه به تفکرات، احساسات و باورهای سایر افراد احترام گذاشت.
آن‌هایی که قاطعانه رفتار می‌کنند همیشه به ایده‌ها، احساسات و باورهای سایر افراد احترام می‌گذارند.
قاطعیت به توانایی بیان احساسات، آرزوها، خواسته و تمایلات به طریق مناسب اشاره دارد و نوعی مهارت شخصی و میان شخصی مهم تلقی می‌شود. در تمامی تعاملات با سایر افراد چه در خانه و چه محل کار با کارفرمایان، مشتریان یا همکاران، قاطعیت می‌تواند به شما کمک کند تا خودتان را به روشی عادلانه و متناسب بدون ضایع شدن حقوق خود و سایرین مطرح کنید.
قاطعیت به افراد این توانایی را می‌دهد تا با توجه به تمایلاتشان عمل کنند، برای دفاع از خود بدون نگرانی اقدام کنند، احساسات واقعی خود را مطرح کنند و بدون ضایع کردن حقوق سایرین دربارهٔ حقوق شخصی‌شان صحبت کنند.
مطیع، خشمگین و قاطع
قاطعیت را معمولاً نقطهٔ تعادل میان مطیع و خشمگین بودن تعریف می‌کنند اما می‌توان این سه را سه نقطهٔ یک مثلث دانست.
قاطع بودن
قاطع بودن شامل درنظر گرفتن حقوق، خواسته‌ها، آرزوها، نیازها و تمایلات خود و سایر افراد می‌شود.
قاطعیت به معنی تشویق سایرین برای مطرح کردن دیدگاه‌ها، آرزوها و احساساتشان است، بنابراین هر دو طرف عملکرد مناسبی خواهند داشت.
رفتار قاطع شامل موارد زیر است:
- آزاد بودن در بیان آرزوها، تفکرات و احساسات و تشویق سایرین به این کار.
- گوش دادن به نظرات دیگران و پاسخ مناسب، چه با نظر آنها موافق باشید چه مخالف. به صفحهٔ گوش دادن فعالانه مراجعه کنید.
- پذیرش مسئولیت‌ها و توانایی محول ساختن آنها به سایرین. به صفحهٔ مهارت‌های واگذاری مراجعه کنید.
- تشکر مداوم از سایرین بخاطر کاری که انجام داده‌اند یا در حال انجامش هستند.
- توانایی برای پذیرش مشکلات و معذرت خواهی.
- حفظ کنترل درونی.
- برخوردی برابر با سایرین.
بعضی افراد ممکن است به دلایل متعدد نتوانند قاطع باشند و در عوض به خشم یا اطاعت بی چون و چرا روی بیاورند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در اینباره و اینکه چگونه باید با چنین افرادی رفتار کرد به صفحات چرا مردم قاطع نیستند و مقابله با عدم قاطعیت مراجعه کنید.
مطیع بودن
واکنش به صورت اطاعت یا غیرقاطعیت به معنی اجابت خواسته‌های دیگران و زیرپا گذاشتن حقوق شخصی و اعتماد به نفس است.
بسیاری از افراد از واکنش اطاعت استفاده می‌کنند زیرا نیاز دارند که توسط سایرین دوست داشته شوند. چنین افرادی خود را برابر با دیگران نمی‌دانند زیرا بیشتر حق را به سایرین می‌دهند. مطیع بودن باعث می‌شود که نتوانند تفکرات و احساساتشان را مطرح کنند و سایرین از انها برای انجام کارهایی استفاده می‌کنند که خودشان دوست ندارند و تنها به امید خوشنود ساختن سایرین انجام می‌دهند. این بدان معنی است که آنها به سایرین این حق را می‌دهند تا برایشان تصمیم گیری کنند.
برای اطلاع از روش‌های افزایش اعتماد به نفس به صفحهٔ خود باوری و عزت نفس مراجعه کنید.
جواب یک فرد مطیع به درخواست طرف مقابل بله است وقتی که واقعاً می‌خواهد بگوید نه!
برای مثال:
آیا به نظرت امروز وقت داری که ماشینو بشوری؟
پاسخ همراه با اطاعت اینگونه است:
آره بعد از اینکه خریدهایم را انجام دادم، تماس تلفنی مهمم را گرفتم، گردگیری کردم، پنجره‌ها را تمیز کردم و برای بچه‌ها نهار درست کردم، ماشین را هم می‌شویم.
پاسخ مناسب‌تر اینگونه است:
نه امروز نمی‌توانم، کارهای زیاد دیگری دارم که باید انجام دهم.
کسی که پاسخ همراه با اطاعت می‌دهد در واقع زمان ندارد اما پاسخش این پیام را منتقل نمی‌کند. پاسخ دوم قاطعانه است زیرا فرد دلالت درخواست را در کنار سایر کارهایی که باید انجام دهد، قرار می‌دهد.
قاطعیت در محل کار هم مانند خانه مهم است.
اگر به عنوان شخصی شناخته شوید که توانایی نه گفتن ندارد، همکاران و مدیرانتان وظایف سنگینی را به شما تحمیل خواهند کرد و ممکن است خودتان را مریض کنید.
وقتی فقط اطاعت کنید، خود را پایین آورده‌اید. اگر به اینکار ادامه دهید، نسبت به سایرین احساس کمبود خواهید داشت. در حالیکه دلایل اصلی رفتار مطیعانه اعتماد به نفس و عزت نفس کم است، به خودی خود می‌تواند احساس خودباوری را هم کاهش دهد و نوعی چرخهٔ بدخواهانه را ایجاد کند.
به صفحهٔ ساخت اعتماد به نفس و عزت نفس چیست مراجعه کنید.
خشمگین بودن
وقتی نسبت به سایرین خشگمین باشید، حقوق و عزت نفس آنها نادیده گرفته خواهد شد.
رفتار همراه با پرخاشگری باعث می‌شود که نتوانید احساسات یا دیدگاه‌های سایر افراد را درنظر بگیرید. آن‌هایی که رفتار پرخاشگرایانه دارند به ندرت از سایرین قدردانی می‌کنند و رفتارشان باعث می‌شود که بقیه از آنها فاصله بگیرند. واکنش‌های پرخاشگری فرد مقابل را تشویق می‌کند تا به طریق غیرقاطع (خشم متقابل یا اطاعت) رفتار کند.
به صفحهٔ آنالیز تعاملی برای اطلاعات بیشتر مراجعه کنید.
رفتارهای خشونت آمیز زیادی وجود دارد مانند هول کردن فرد، دستور دادن در عوض درخواست کردن، رد کردن شخص یا درنظر نگرفتن احساسات دیگران.
مهارت‌های میان فردی مناسب بدین معنی است که شما باید از روش‌های مختلف برقراری رابطه و پاسخ مناسب به هر برخورد آگاهی داشته باشید. استفاده از رفتار منفعلانه یا خشونت آمیز در روابط میان فرد می‌تواند نتایج ناخواسته‌ای برای افرادی داشته باشید که در تعامل با آنها هستید و حرکت‌های مثبت را خنثی می‌کند.
صحبت همراه با خشم تجربه‌ای ترسناک و آزاردهنده است و طرف مقابل ممکن است تحریک شود که چنین رفتاری داشته باشد یا اینکه سرخورده شود که چرا باید مستحق چنین واکنشی باشد.
اگر تفکرات و احساسات به درستی مطرح نشوند، افراد وسیله‌ای برای تأمین خواسته‌ها و تمایلات سایرین خواهند شد. سوء استفاده از شخص نوع معکوس خشونت است در حالیکه حتی شوخی هم می‌تواند خشونت آمیز باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر صفحهٔ مربوط با مقابله با خشونت را ببینید.
موقعیت‌های مختلف واکنش‌های متفاوت را می‌طلبد
ممکن است در موقعیت‌های مختلف واکنش منفعلانه، خشونت آمیز یا قاطعانه داشته باشید.
این را بخاطر داشته باشید که هر نوع تعاملی همیشه دو طرفه است و بنابراین واکنش‌های شما با توجه به نوع رابطه‌تان با آن شخص متمایز خواهند بود.
ممکن است برای مثال با شریک زندگی‌تان قاطع‌تر رفتار کنید تا با رئیستان یا بالعکس. با این حال سخت یا آسان واکنش قاطعانه همیشه برای شما و حفظ رابطه‌تان با طرف مقابل بهتر است.
صفحهٔ مرتبط با قاطعیت- ترفندها و تکنیک‌ها به شما کمک خواهد کرد تا مهارت‌های لازم برای قاطع بودن را کسب کنید. در صفحهٔ قاطعیت در موقعیت‌های خاص مطالب مفیدی وجود دارد.