انواع گوش دادن

اکثر مواقع، اغلب مردم تنها به‌منظور تصدیق کردن گوش می‌دهند و این چیزی است که عیناً اتفاق می‌افتد. این مشکل تنها زمانی رخ می‌دهد که شما تفکر درباره‌ی گوش دادن را کنار گذاشته باشید؛ بنابراین لازم است دریابید که گوش دادن در حقیقت یک مهارت مهم است که نیاز به پرورش و توسعه دارد.

گوش دادن مؤثر در بسیاری از اوقات اساس یک رابطه‌ی قوی با دیگران است، در خانه، اجتماع، محیط آموزشی و محل کار. این صفحه با استفاده از اطلاعات و دانشی که با سعی و تلاش Wolvin و Coakely در سال ۱۹۹۶ به‌ دست‌ آمده، انواع مختلف گوش دادن را مورد بررسی قرار می‌دهد.

ازآنجایی‌که آموزش مهارت‌های گوش دادن می‌تواند امری چالش‌برانگیز باشد، امیدوار هستیم که این صفحه برای معلمان، دانش آموزان و همچنین سایر افرادی که به توسعه‌ی مهارت‌های گوش دادن خود علاقه‌مند هستند، مفید واقع شود.

گوش دادن یعنی: فرآیند دریافت پیام‌های کلامی و غیرکلامی، ساخت مفهوم از آن‌ها و درنهایت پاسخ به آن‌ها.

انجمن بین‌المللی گوش دادن

انواع گوش دادن متداول

دو نوع اصلی گوش دادن که اساس همه‌ی انواع گوش دادن هستند:

گوش دادن افتراقی

گوش دادن جامع

گوش دادن افتراقی

گوش دادن افتراقی در سن بسیار پایین، شاید حتی قبل از تولد و در رحم مادر شروع به پرورش می‌یابد. این نوع گوش دادن، ابتدایی‌ترین شکل گوش دادن بوده و درک معنای لغات و عبارات را در برنمی‌گیرد بلکه صرفاً آواهای متفاوتی که تولید می‌شوند را شامل می‌شود. برای مثال، در ابتدای طفولیت، یک تمایز بین صدای پدر و مادر ایجادشده که صدای پدر متفاوت از صدای مادر به نظر خواهد رسید.

گوش دادن افتراقی از دوران کودکی تا بزرگ‌سالی، همان‌طور که ما در حال بزرگ‌تر شدن و رشد هستیم و تجارب بیشتری در زندگی کسب می‌کنیم، پرورش‌یافته و توانایی ما نیز در تشخیص صداهای مختلف بهبود پیدا می‌کند؛ بنابراین نه‌تنها قادر به تشخیص صداهای متفاوت خواهیم بود، بلکه می‌توانیم تفاوت‌های ظریف درروش تولید صدا را نیز تشخیص دهیم که همین امر اساس درک معنی این صداها خواهد بود. این تفاوت‌ها شامل جزئیات نامحسوس صدا، تشخیص زبان‌های خارجی، تمایز بین لهجه‌های منطقه‌ای و نشانه‌های موجود در عواطف و احساسات گوینده، می‌باشد.

شخصی که خوشحال یا ناراحت، عصبانی و یا پریشان است، به‌طور ناخودآگاه حالت خاصی از صدا را به چیزی که در حال بیان است، اضافه می‌کند که به درک آن پیام کمک کرده و ما را قادر می‌سازد که جزئیات نامحسوس صدا را تشخیص دهیم. زمانی که مهارت‌های گوش دادن افتراقی با محرک‌های بصری ترکیب می‌شوند، توانایی ما در گوش دادن به زبان بدن، ما را قادر می‌سازد تا به‌طور کامل‌تری شروع به درک گوینده نماییم. به‌عنوان‌مثال، تشخیص شخصی که ناراحت است علیرغم چیزی که بیان می‌کند و یا چگونگی بیان آن.

مثال

خودتان را در بین افرادی تصور کنید که در حال صحبت کردن به زبانی هستند که شما آن را متوجه نمی‌شوید، مثلاً در یک فرودگاه در کشوری دیگر. احتمالاً می‌توانید صداهای متفاوت زن و مرد یا جوان و پیر را از هم تشخیص دهید، همچنین می‌توانید بر اساس لحن صدا، رفتار و زبان بدن سایر مردم در مورد چیزی که در اطرافتان در حال وقوع است به درک اندکی دست پیدا کنید؛ اما شما متوجه نخواهید شد که دقیقاً چه جملاتی بیان می‌شوند، مگر با گوش دادن افتراقی برای رسیدن به یک سطح کمی از درک از محیط اطرافتان.

گوش دادن جامع

گوش دادن جامع شامل درک پیام یا پیام‌هایی است که در حال تبادل هستند. مانند گوش دادن افتراقی، گوش دادن جامع نیز اساس همه‌ی انواع گوش دادن­ها است. یک شنونده برای اینکه بتواند از مهارت گوش دادن جامع استفاده کرده و به درک لازم برسد، در ابتدا به مهارت‌های زبان و واژگان مناسب نیاز دارد. استفاده از زبان بسیار پیچیده یا اصطلاحات فنی می‌تواند مانعی برای گوش دادن جامع باشد. گوش دادن جامع زمانی پیچیده‌تر می‌شود که بدانید اگر دو فرد متفاوت در حال گوش دادن به یک پیام باشند درکی که هرکدام، از این پیام به دست خواهند آورد ممکن است کاملاً متفاوت باشد. این مشکل در محیط‌های گروهی مثل کلاس یا جلسه‌های تجاری می‌تواند چند برابر شود چراکه در چنین محیط‌هایی تعداد زیادی مفاهیم مختلف می‌توانند از چیزی که بیان‌شده استنتاج شوند.

گوش دادن جامع توسط پیام‌های جانبی‌ای که از ارتباطات غیرکلامی دریافت می‌شوند، کامل می‌شود، از قبیل لحن صدا، اشارات و حرکات و سایر زبان‌های بدن. این علامت‌های غیرکلامی همان‌طور که تا حد زیادی می‌توانند به ارتباطات و درک آن کمک کنند، همچنین می‌توانند به‌طور بالقوه‌ای منجر به سوءتفاهم شوند. در بسیاری از موقعیت‌های گوش دادن، شفاف‌سازی امری حیاتی بوده و می‌توان از مهارت‌هایی از قبیل بازتاب، برای کمک به درک بهتر استفاده کرد.

انواع گوش دادن خاص

گوش دادن جامع و افتراقی پیش‌نیازهایی برای انواع گوش دادن خاص هستند.

انواع گوش دادن می‌توانند توسط هدفی که از آن گوش دادن وجود دارد، تعریف شوند.

سه نوع اصلی از رایج‌ترین انواع گوش دادن در ارتباطات بین فردی عبارت‌اند از:

گوش دادن اطلاعاتی (گوش دادن به‌منظور یادگیری)

گوش دادن انتقادی (گوش دادن به‌منظور ارزیابی و تحلیل)

گوش دادن همدلانه یا درمانی (گوش دادن به‌منظور درک احساسات و عواطف)

درواقع ممکن است که بیش از یک هدف برای گوش دادن به یک شخص داشته باشید، به‌عنوان‌مثال، ممکن است درحالی‌که به‌منظور یادگیری در حال گوش دادن هستید، تلاش کنید به‌نوعی همدردی نیز کنید.

گوش دادن اطلاعاتی

هر زمان که برای یادگیری چیزی، گوش می‌دهید درواقع شما درگیر گوش دادن اطلاعاتی هستید. در بسیاری از موقعیت‌های روزمره، مثلاً در محیط آموزشی و محل کار، زمانی که به اخبار گوش می‌دهید، زمانی که یک برنامه مستند را نگاه می‌کنید یا زمانی که یک دوست به شما یک دستور آشپزی می‌دهد، مثال‌های دیگر زیادی برای گوش دادن اطلاعاتی می‌توانید پیدا کنید.

اگرچه، همه‌ی انواع گوش دادن از نوع ‘فعال’ هستند ولی برای فهمیده شدن نیاز به تمرکز و تلاش آگاهانه دارند. گوش دادن اطلاعاتی نسبت به سایر انواع گوش دادن کمتر فعال می‌باشد. هنگامی‌که به‌منظور یادگیری در حال گوش دادن هستیم درواقع در حال فهمیدن و به خاطر سپاری حقایق و اطلاعات جدید می‌باشیم و نه در حال تحلیل یا انتقاد. گوش دادن اطلاعاتی به‌خصوص در محیط‌های رسمی مانند جلسه‌های کاری یا محیط‌های آموزشی، اغلب با یادداشت‌برداری همراه می‌شود. راهی برای ثبت اطلاعات کلیدی که می‌تواند در آینده مرور شود.

گوش دادن انتقادی

زمانی که هدف ما ارزیابی یا موشکافی چیزی که بیان می‌شود باشد، می‌توانیم بگوییم درگیر یک گوش دادن انتقادی هستیم. گوش دادن انتقادی نسبت به گوش دادن اطلاعاتی یک رفتار خیلی فعال محسوب شده و معمولاً انواع مختلف حل مسئله و تصمیم‌گیری را شامل می‌شود. گوش دادن انتقادی درست شبیه به خواندن انتقادی است، هردو شامل تحلیل اطلاعات دریافتی و انطباق آن‌ها با چیزی که می‌دانیم یا باور داریم، هستند. درحالی‌که گوش دادن اطلاعاتی اغلب شامل حقایق دریافتی و یا اطلاعات جدید است، در مقابل، گوش دادن انتقادی در مورد تحلیل و مورد قضاوت قرار دادن آن است.

زمانی که لغت ‘انتقادی’ برای توصیف گوش دادن، خواندن یا فکر کردن استفاده می‌شود لزوماً به این معنا نیست که ادعا می‌کنید اطلاعاتی که به آن گوش می‌دهید به نحوی ناقص هستند. بلکه گوش دادن انتقادی به معنای درگیر شدن در چیزی که گوش می‌دهید با پرسیدن سؤالاتی از خودتان است. از قبیل ‘گوینده سعی در گفتن چه چیزی دارد؟’ یا ‘ مبحث مهمی که در حال ارائه است چیست؟’، ‘چگونه چیزی که در حال شنیدن آن هستم از باورها و عقاید من متمایز می‌شود؟’. بنابراین، گوش دادن انتقادی اساس یادگیری صحیح می‌باشد.

بسیاری از تصمیمات روزمره‌ای که می‌گیریم بر اساس نوعی تحلیل ‘انتقادی’ هستند، خواه گوش دادن باشد، خواه خواندن و یا فکر کردن. عقاید، ارزش‌ها و باورهای ما بر توانایی‌مان در پردازش اطلاعات و تعیین احساسات خودمان درباره‌ی محیط اطرافمان و نیز سبک و سنگین کردن جوانب مثبت و منفی برای گرفتن یک تصمیم آگاهانه بناشده است.

در هنگام گوش دادن انتقادی، مهم است که ذهن بازی داشته باشید و توسط کلیشه‌ها و پیشینه‌های ذهنی به‌صورت جانب‌دارانه قضاوت نکنید. با عمل به این توصیه به شنونده‌ بهتری تبدیل خواهید شد و دانش و درک خود را از دیگران و روابطتان با آن‌ها گسترش خواهید داد.

گوش دادن همدلانه یا درمانی

گوش دادن همدلانه یا درمانی شامل تلاش برای درک احساسات و عواطف گوینده، قرار دادن خودمان به‌جای وی و شریک شدن در افکار او، می‌باشد.

همدردی راهی برای برقراری ارتباطی عمیق با شخصی دیگر است و گوش دادن همدلانه یا درمانی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. همدردی همانند دلسوزی نیست، بلکه چیزی بیشتر از ترحم و احساس تأسف برای دیگری است (همدردی ارتباط عمیق‌تری را دربرمی گیرد). یعنی فهم و درک دیدگاه شخص مقابل.

مشاوران، درمانگران و برخی از متخصصان دیگر از گوش دادن همدلانه یا درمانی برای درک و نهایتاً کمک به مراجعه‌کنندگان خود استفاده می‌کنند. در این نوع گوش دادن، قضاوت و یا پیشنهاد و نصیحت جایی نداشته بلکه به‌تدریج گوینده را تشویق به توضیح و تشریح بیشتر احساسات و عواطفش می‌کنند. مهارت‌هایی از قبیل شفاف‌سازی و بازتاب اغلب به‌منظور کمک به پرهیز از سوءتفاهم استفاده می‌شوند.

همه‌ی ما قادر به گوش دادن همدلانه بوده و ممکن است بارها آن را با دوستان، خانواده و همکارانمان تکرار کرده باشیم. نشان دادن همدردی یا همدلی در بسیاری از روابط بین فردی یک ویژگی پسندیده محسوب می‌شود. ممکن است احساس راحتی بیشتری در هنگام صحبت کردن در مورد احساسات و عواطف خودتان با یک شخص خاص داشته باشید. آن شخص نیز احتمالاً برای گوش دادن همدلانه به شما، نسبت به دیگران گزینه‌ی بهتری خواهد بود. این امر اغلب بر مبنای دیدگاه‌ها، تجارب، باورها و ارزش‌های مشابه اتفاق می‌افتد. به‌عنوان‌مثال، یک دوست خوب، همسرتان، پدر و مادر یا خواهر و برادر.

انواع دیگر گوش دادن

انواع دیگری از گوش دادن وجود دارند که در روابط بین فردی اهمیت کمتری دارند. آن‌ها عبارت‌اند از:

گوش دادن قدر شناسانه

گوش دادن قدر شناسانه، گوش دادن برای لذت است. یک مثال خوب از آن، گوش دادن به یک صوت خوش مخصوصاً به‌منظور آرامش و تمدد اعصاب است.

گوش دادن توافقی

هنگامی‌که برای ایجاد یک توافق با دیگران تلاش می‌کنید، در این نوع گوش دادن که دیگران را تشویق می‌کند که به ما اعتماد کنند، درگیر خواهید شد. به‌عنوان‌مثال، ممکن است یک فروشنده تلاش کند به‌منظور ایجاد اعتماد و فروش، به‌دقت به سخنان شما گوش دهد. این نوع گوش دادن در مذاکرات رایج است.

گوش دادن انتخابی

این نوع گوش دادن بسیار منفی و بیانگر آن است که شنونده نسبت به چیزی که می‌شنود به نحوی یک دید متعصبانه دارد. تعصب می‌تواند بر پایه‌ی پیشینه‌های ذهنی یا روابط دشوار احساسی باشد. گوش دادن انتخابی یکی از نشانه‌های شکست در ارتباط است. در این حالت درصورتی‌که بخش‌هایی از پیام را فیلتر و یا حذف کرده‌اید، نمی‌توانید امیدوار باشید که آن را درک کنید و ممکن است تعصب خود را برای ارتباطات آینده تقویت و یا تشدید نمایید.

کسب مهارت در گوش دادن یکی از المان‌های مهم در توسعه فردی است.