موانع گوش دادن فعال

موانع گوش دادن فعال کدامند؟

معمولاً در هنگام گوش کردن به صحبت‌های فرد مقابل در ذهن خود در حال آماده‌سازی یک پاسخ هستیم. این بدان معناست که واقعاً به‌تمامی آنچه گفته می‌شود گوش نمی‌دهیم.

حتی افرادی که شنونده‌های خوبی هستند نیز اغلب پیش از درک کامل پیامی که گوینده سعی دارد انتقال دهد مرتکب ارزیابی انتقادی ازآنچه در حال شنیدن هستند می‌شوند. بنابراین یک سری فرضیات ساخته می‌شوند که درنتیجه‌ی آن منظور اصلی گوینده، نادرست برداشت خواهد شد. این و انواع دیگری از گوش دادن‌های غیر مؤثر منجر به سوءتفاهم و شکست در ارتباط می‌شود.

حتی درصورتی‌که در هنگام گوش دادن در حال آماده‌سازی پاسخی نباشیم، ممکن است ذهن ما متوجه موارد دیگری باشد، اگرچه به‌صورت ناخودآگاه. تابه‌حال چند بار در طول یک مکالمه افکاری از قبیل “شام باید چی درست کنم؟”، “آیا می‌توانم آن گزارش را به‌موقع تحویل دهم؟” یا “امیدوارم برای برداشتن بچه‌ها دیر نرسم ” از ذهن‌تان عبور کرده است؟ در چنین مواقعی دچار حواس‌پرتی شده و نمی‌توانیم تمام توجه خود را به چیزی که بیان می‌شود جلب کنیم. به‌بیان‌دیگر، به‌طور فعال به گوینده گوش نمی‌دهیم.

زمانی که بحث گوش دادن مطرح است، ما می‌توانیم به‌سادگی دچار عادت‌های بد شویم. این صفحه به بررسی برخی موانع و عادت‌های بد در گوش دادن پرداخته و شما را قادر می‌سازد که آن‌ها را حل و اصلاح نمایید. گوش دادن کلید مهارت بین فردی و پیش‌نیازی برای سایر مهارت‌های ارتباطی است. با فراگیری مهارت گوش دادن به طرزی مؤثرتر، خواهید توانست کیفیت زندگی شخصی و حرفه‌ای خود را بهبود ببخشید.

موانع رایج گوش دادن

موانع زیادی بر سر راه گوش دادن وجود دارند که باید نسبت به این موانع که برخی از آن‌ها همان عادت‌های بد هستند، آگاه شوید تا بتوانید به یک شنونده‌ی مؤثرتر تبدیل شوید. موانع و عادت‌های بد در گوش دادن مؤثر شامل موارد زیر می‌باشند:

• تلاش برای گوش دادن به بیش از یک مکالمه در یک‌زمان، شامل روشن کردن تلویزیون یا رادیو زمانی که به صحبت فرد دیگری گوش می‌دهید، صحبت کردن با یک شخص از طریق تلفن و شخص دیگری در همان اتاق و یا پرت شدن حواس توسط سروصدای محیط اطراف.

• زمانی که به نظرتان فرد ارتباط برقرارکننده جذاب و یا غیر جذاب می‌آید، بنابراین به‌جای توجه به صحبت‌های او توجه بیشتری را صرف اینکه چه احساسی نسبت به‌طرف مقابل و ظاهر فیزیکی او دارید، می‌کنید. ممکن است واقعاً از فردی که در حال صحبت است خوشتان نیاید. بنابراین ممکن است که در ذهن خود در حال مشاجره با وی بوده و به‌صورت کلامی و یا ذهنی نسبت به‌نقد او به‌طور سریع واکنش نشان دهید.

• ممکن است به موضوع موردبحث علاقه‌ای نداشته و خسته شوید.

• پرت شدن حواس و نداشتن تمرکز، ور‌رفتن با موها، ناخن‌ها، خودکار و غیره، زل زدن به بیرون از پنجره و یا تمرکز بر هر چیز دیگری به‌غیراز گوینده.

• داشتن احساس ناخوشی یا خستگی، گرسنگی، تشنگی و یا نیاز به استفاده از توالت.

• تشخیص بجای همدردی. آنچه می‌شنوید را درک می‌کنید اما خود را به‌جای گوینده قرار نمی‌دهید، به این دلیل که اکثر ما تعداد زیادی گفتگوی درونی داریم بنابراین زمان زیادی را صرف شنیدن افکار و احساسات خودمان می‌کنیم – این برای ما سخت خواهد بود که تمرکزمان را از “من ” به “شما ” یا “آن‌ها ” تغییر دهیم. گوش دادن مؤثر شامل گشودن ذهن به روی عقاید و نظرات دیگران و تلاش برای احساس همدردی با آن‌ها می‌باشد. (برای اطلاعات بیشتر به صفحه‌”همدردی چیست؟” رجوع نمایید)

• دلسوزی به‌جای همدردی. دلسوزی با همدردی متفاوت است، زمانی که به خاطر تجارب تلخ کسی، اظهار تأسف می‌کنید درواقع شما در حال دلسوزی هستید. اما برای همدردی کردن شما خود را در موقعیت شخص مقابل قرار می‌دهید.

• نسبت به نژاد، جنسیت، سن، مذهب، لهجه و یا تجارب گذشته تعصب به خرج می‌دهید.

• تعصبات و عقاید قدیمی دارید. گوش دادن مؤثر شامل باز بودن ذهن در برابر عقاید و ایده‌های دیگران است. این بدان معنا نیست که شما مجبورید عقاید آنان را بپذیرید بلکه باید به آن‌ها گوش‌داده و برای درک آن تلاش کنید.

• قضاوت می‌کنید. به‌عنوان‌مثال زمانی که شخصی به‌اندازه کافی باهوش و یا واجد شرایط نیست، هیچ شنونده‌ای برای آنچه باید بگوید وجود ندارد.

• تجارب گذشته. همه‌ی ما تحت تأثیر تجارب گذشته زندگی‌مان هستیم. بر اساس ظواهر شخصی افراد، چگونگی آشنایی اولیه و برخوردهای بین فردی قبلی نسبت به آن‌ها واکنش نشان می‌دهیم. درصورتی‌که افراد را بر اساس کلیشه‌های ذهنی خود مورد قضاوت قرار دهیم، رفتار ما با آن‌ها بیشتر بر پایه‌ی احساسات و باورهای ما خواهد بود بنابراین کمتر احتمال دارد که به‌طور مؤثر به آن‌ها گوش دهیم.

• اشتغال ذهنی. زمانی که موضوعات زیادی در ذهن ما وجود دارد که تمرکز ما را به سمت خود معطوف می‌کند می‌تواند منجر به شکست ما در گوش دادن به آنچه در حال بیان است بشود. این موضوع زمانی صحت دارد که احساس استرس و یا نگرانی در مورد موضوعاتی داشته باشیم.

• داشتن ذهن بسته. همه‌ی ما ایده آل‌ها و ارزش‌هایی در زندگی داریم که باور داریم درست هستند و قطعاً گوش دادن به نظرات دیگران که در تناقض با عقاید ما هستند برای ما سخت خواهد بود. به‌طورکلی توانایی داشتن یک ذهن باز، کلید گوش دادن مؤثر و مهارت‌های بین فردی است که سبب می‌شود بفهمیم که چرا دیگران در مورد مسائل، متفاوت از ما فکر می‌کنند و از این اطلاعات به‌منظور دستیابی به درک بهتر از گوینده استفاده کنیم.

نشانه‌های غیرکلامی گوش دادن غیر مؤثر

گرچه ممکن است همه­‌ی علامت­‌های غیر­کلامی در مورد همه‌­ی افراد صدق نکند، ولی به‌طورکلی نشانه‌های عدم توجه در طول گوش دادن از قرار زیر است:

• عدم برقراری تماس چشمی با گوینده. شنونده‌هایی که به‌منظور درک سخنان گوینده به صحبت‌های او گوش می‌دهند تمایل دارند که با گوینده تماس چشمی برقرار کنند. عدم برقراری تماس چشمی می‌تواند یکی از نشانه‌های خجالت باشد.

• وضعیت نامناسب بدن. خمیده بودن، تکیه به عقب و یا تکان خوردن بر روی صندلی، خم شدن به جلو بر روی میز و یا تغییر دادن مداوم وضعیت بدن. افرادی که در حال توجه به سخنان گوینده هستند تمایل دارند کمی به سمت گوینده خم شوند.

• حواس‌پرت بودن. بی‌قراری، خط‌خطی کردن کاغذ، نگاه به ساعت و خمیازه کشیدن.
• حالت‌های چهره نامناسب و عدم تکان دادن سر. اغلب زمانی که شنونده در حال توجه به گوینده باشد سرخود را به نشانه‌ی تأیید تکان می‌دهد. این کار تقریباً راه‌حلی ناخودآگاه برای تشویق گوینده و نشان دادن توجه می‌باشد. عدم تکان دادن سر معنی برعکسی خواهد داشت (عمل گوش دادن اتفاق نمی‌افتد) این موضوع برای حالت‌های چهره نیز صدق می‌کند، شنونده‌های فعال از لبخند به‌عنوان بازخوردی برای نشان دادن توجه استفاده می‌کنند.

ویژگی‌های رایج دیگر از گوش دادن غیر مؤثر شامل موارد زیر است:

تغییرات ناگهانی در موضوع: زمانی که حواس شنونده از موضوع مورد بحث پرت باشد ممکن است ناگهان به موضوعی غیر مرتبط با صحبت گوینده فکر کرده و تلاش کند مکالمه را به سمت موضوع جدید پیش ببرد.

گوش دادن انتخابی: این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که شنونده فکر می‌کند نکات مهم و چکیده‌ی اصلی موضوع مورد بحث گوینده را درک و دریافت کرده است. بنابراین چیزی که درک کرده را به دلیل اهمیت کلیدی آن در ذهن نگه‌داشته و عمل گوش دادن را متوقف می‌نماید.

رؤیاپردازی: رؤیاپردازی زمانی اتفاق می‌افتد که شنونده چیزی می‌شنود که باعث می‌شود یک سری افکار غیر مرتبط در ذهنش پدیدار شوند. در چنین مواقعی شنونده حواسش با “دنیای خود ” پرت شده و در خیالات خود فرو می‌رود.

نصیحت کردن: برخی از مردم می‌خواهند در همان ابتدای گفتگو، مکالمه را قطع و پیش از اینکه به‌طور کامل مشکلات و نگرانی‌های گوینده را درک کنند اقدام به ارائه‌ی پیشنهاد نمایند.

گوش دادن غیر مؤثر بسیار رایج است:

احتمالاً می‌توانید به نمونه‌هایی از صحبت‌هایی که در ۲۴ ساعت گذشته اصلا و یا به طور مؤثر گوش نکرده‌اید فکر کنید. همچنین ممکن است بتوانید سرخوردگی و ناراحتی ناشی از زمانی را که می‌دانید شخصی که با او در حال صحبت هستید به شما گوش نمی‌کند را به خاطر آورید. به این دلیل که گوش دادن در فرآیند ارتباطات بسیار اساسی می‌باشد، خیلی مهم است که تلاش نموده تا از گوش دادن غیر مؤثر پرهیز نمایید.

کسب مهارت در گوش دادن موثر و کنار زدن موانع گوش دادن فعال، یکی از مهمترین گام‌ها برای برقراری ارتباط درست با ‌دیگران بوده و یکی از المان‌های مهم در توسعه فردی و گسترش مهارت‌های بین فردی محسوب می‌شود.