توسعه فردی – بهبود فردی آموزش مهارت‌های بهبود و توسعه فردی
ارائه یک انتقاد سازنده چگونه است؟
صفحه “ارائه و دریافت بازخورد” را نیز مطالعه نمایید.
انتقاد در فرهنگ لغت به‌عنوان ‘مورد قضاوت قرار دادن’ شخص دیگری تعریف‌شده است.
بنابراین، نقد می‌تواند به‌صورت مثبت یا منفی باشد، به این معنا که یک منتقد تئاتر می‌تواند نقد بسیار مثبتی ارائه دهد.
بااین‌وجود، شکی نیست که بیشتر ما نقد شخصی را منفی تلقی می‌کنیم.
درواقع ‘انتقاد’ ممکن است به‌عنوان یک کلمه‌ی جایگزین برای “بازخورد منفی” در نظر گرفته شود.
این صفحه شرح می‌دهد که چگونه به‌جای یک تحلیل ‘مخرب’ که باعث تحقیر و یأس فرد مقابل می‌شود، می‌توانید تحلیل‌های انتقادی سازنده از دیگران داشته باشید، به‌طوری‌که باعث توانمندی آن‌ها شوید.
انتقاد سازنده و مخرب
صفحه “برخورد با انتقاد” شرح می‌دهد که تفاوت بین انتقاد سازنده و مخرب در روش ارائه نظرات است.
- نقد مخرب هیچ کمک یا حمایتی برای بهبود مشکل ارائه نمی‌دهد، بلکه تنها مشکلی را که توسط شخص نقدکننده مشاهده‌شده است مطرح می‌کند. این نوع نقد معمولاً به‌عنوان یک نظر، نه در خصوص رفتار دریافت‌کننده‌ی نقد، بلکه در مورد خود وی، مهارت‌ها یا ویژگی‌های او بیان می‌شود. خواه این کار تعمدی باشد یا غیرعمدی، می‌توانید آن را به‌عنوان تمایلی برای تحقیر فرد مقابل و یا ایجاد احساس ناخوشایند در وی در نظر بگیرید.
- از سوی دیگر، نقد سازنده روش‌هایی را شناسایی می‌کند که به‌وسیله‌ی آن‌ها دریافت‌کننده‌ی نقد می‌تواند تغییراتی را به‌منظور بهبود مشکلات خود ایجاد کند. این نوع نقد باعث پیشرفت افراد شده و به آن‌ها کمک می‌کند تا به‌منظور پیشگیری از مشکلات آتی، تغییرات مثبتی در رفتار خود ایجاد کنند.
بهترین روش برای ارائه‌ی انتقاد سازنده این است که آن را به‌عنوان “بازخورد منفی” در نظر بگیرید و همواره از قوانین مربوط به ارائه‌بازخورد پیروی کنید.
برای اطلاعات بیشتر صفحه “ارائه و دریافت بازخورد” را مطالعه نمایید.
قوانین ارائه‌ی بازخورد
۱٫ نقد سازنده بر روی رفتار متمرکز است.
بازخورد خوب، چه مثبت و چه منفی، بر روی رفتار تمرکز دارد.
بازخورد نباید راجع به شخصیت افراد و یا چیزی که به آن باور دارند باشد، بلکه باید بر کاری که انجام داده‌اند تمرکز داشته باشد. انتقاد سازنده یک گام فراتر گذاشته و بر روی رفتاری که انتظار دارید ببینید، تمرکز می‌کند، نه رفتاری که قبلاً دیده‌اید.
یک نکته‌ی مهم درباره‌ی بازخورد سازنده:
به‌جای گفتن چیزهایی شبیه به این:
“لطفاً این کار را انجام نده، من واقعاً از این کار متنفرم”
سعی کنید بگویید:
“من ترجیح می‌دهم به‌جای آن کار، این کار را انجام دهید، زیرا تأثیر بهتری خواهد داشت”
بازخورد یا انتقادی که بدین‌صورت بیان می‌شود، بسیار راحت‌تر موردپذیرش قرارگرفته و به آن عمل می‌شود، زیرا به‌وضوح بیان می‌کند که چه رفتاری بهتر است و یک راه‌حل یا گزینه برای تغییر ارائه می‌دهد.
۲٫ بازخورد خوب بر اثری که یک رفتار بر روی شما داشته تمرکز دارد، نه بر هدف و منظور فرد از انجام آن رفتار
این خودخواهی نیست که به هدف یا منظوری که شخص مقابل از رفتارش داشته توجه نکرده و تنها به تأثیری که آن رفتار بر شما داشته متمرکز شوید.
بنابراین، اگر بتوانید بازخورد خود را با توجه به تأثیری که آن رفتار بر روی شما داشته ارائه دهید، بسیار مفید خواهد بود. به‌عنوان‌مثال، می‌توانید بگویید “کاری که انجام دادی باعث شد چنین احساسی داشته باشم”.
بااین‌حال، انتقاد سازنده یک قدم فراتر گذاشته و بر روی رفتاری تمرکز می‌کند که الزاماً باید منجر به احساسات بهتری در فرد مقابل شود.
یک نکته‌ی مهم در مورد بازخورد سازنده:
نگویید:
“کاری که انجام دادی باعث شد چنین احساسی داشته باشم”
به‌جای آن، بهتر است بگویید:
“فکر می‌کنم اگر این کار را می‌کردی، احساس بهتری داشتم “.
۳٫ بازخورد مؤثر باید بسیار خاص باشد
بازخورد خوب تا حد ممکن خاص است. هرچه رفتار مورد انتظارتان را دقیق‌تر بیان کنید، عمل به آن برای فرد مقابل راحت‌تر خواهد بود.
حتی نیازی نیست که بیان کنید چه رفتاری را نمی‌پسندید: در عوض، می‌توانید از وی برای انجام کار متفاوتی درخواست کنید.
یک نکته‌ی مهم در مورد بازخورد سازنده:
از فرد مقابل بخواهید به شما لطف کرده و کاری که می‌خواهید را انجام دهد. اصلاً نیازی نیست اظهارنظری در خصوص رفتار قبلی او داشته باشید.
می‌توانید از چنین عبارت‌هایی استفاده کنید: “آیا تمایل دارید این کار را انجام دهید؟” “لطفاً این کار را انجام می‌دهید؟ این کار خیلی بهتر خواهد بود”.
ممکن است این روش راه‌حل‌های بلندمدتی ارائه ندهد، اما به‌طور سریع و مؤثر نشان می‌دهد که از فرد مقابل انتظار انجام چه‌کاری دارید.
همچنین می‌توانید امیدوار باشید که فرد مقابل این روش را به‌عنوان یک تغییر پایدار و طولانی‌مدت بپذیرد.
۴٫ بازخورد باید بلافاصله داده شود.
پیش کشیدن بحث‌ها و اتفاقات گذشته به‌هیچ‌وجه ایده‌ی خوبی نیست.
بازخورد یا انتقاد به‌منظور مؤثر بودن باید تقریباً بلافاصله بیان شوند، یعنی تا زمانی که هنوز اتفاقات در ذهن هر دو طرف تازه باشند.
بااین‌حال، درصورتی‌که در مورد اتفاقی که رخ‌داده عصبانی هستید، شاید بهتر باشد تا زمانی که کمی آرام‌تر شوید صبر کنید، زیرا این کار شما را قادر می‌سازد گفت‌وگوی سازندهای داشته باشید.
یک نکته مهم در مورد انتقاد سازنده:
عصبانی نشوید یا تلافی نکنید!
شما به دنبال انتقام‌جویی نیستید، بلکه می‌خواهید آرام شده و رابطه‌ی خود را با فرد مقابل به شرایط قبل بازگردانید.
در هنگام عصبانیت انتقاد نکنید. این کار وجهه‌ی خوبی نداشته و مطمئناً سازنده نیز نخواهد بود.
۵٫ بازخورد باید شنیده شود تا مؤثر باشد
به‌عنوان آخرین قانون: بازخورد بخصوص اگر منفی باشد باید بیان شود، اما زمانی که فرد مقابل آمادگی شنیدن آن را داشته باشد.
هنگامی‌که هر یک از شما عصبانی یا خسته باشد و یا آمادگی شنیدن موارد ناخوشایند را نداشته باشد، زمان مناسبی برای ارائه‌ی بازخورد نیست.
زمان مناسبی را برای این کار انتخاب کرده و اطمینان حاصل کنید که فرد مقابل‌تان را متقاعد می‌کنید که حرف مهمی برای گفتن دارید.
خودتان را جای طرف مقابل بگذارید
مهم‌تر از همه، قبل از هرگونه انتقاد یا بازخورد منفی، به این فکر کنید که خودتان چگونه تمایل دارید چنین چیزی را بشنوید.
آیا آنچه می‌خواهید بیان کنید برای خودتان قابل‌قبول است؟
صادقانه از خودتان سؤال کرده و واقعاً درباره‌ی پاسخ آن فکر کنید.
تنها درصورتی‌که واقعاً مطمئن هستید این انتقاد قابل‌پذیرش است باید آن را به همان روشی که برای خودتان قابل‌قبول است بیان کنید. در غیر این صورت، شاید بهتر باشد به قوانین موجود در این مقاله مراجعه کرده و روش دیگری پیدا کنید.
کسب مهارت در ارائه یک انتقاد سازنده یکی از المان‌های مهم توسعه فردی برای کلیه افرادی است که در جمع حاضر شده و قصد برقراری ارتباط درست با دیگران را دارند.