توسعه فردی – بهبود فردی آموزش مهارت‌های بهبود و توسعه فردی
مقابله با پرخاشگری
پرخاشگری موضوع پیچیده‌ای است، بدان دلیل که شخص آنرا شکل قابل قبولی از بیان عصبانیت یا انزجار می‌داند.
در این قسمت پرخاشگری به عنوان رفتار کلامی و غیرکلامی بررسی می شودو تاثیرگذاری این رفتارها بر روی رویه‌های ارتباطی مطرح خواهد شد. در این مقاله به واکنش‌های خشونت آمیز مانند تهاجم‌های فیزیکی پرداخته نخواهد شد.
پرخاشگری چیست؟
با وجود اینکه تشخیص پرخاشگری به نظر آسان می‌آید، تعریف آن به مراتب مشکل‌تر است. تشخیص میان رفتار خشونت آمیز قابل قبولی که وقتی افراد عصبانی می‌شوند، بروز می‌کند و خشونت که شامل استفاده از نیروی جسمی و صدمه زدن به افراد یا دارایی‌شان می‌شود، مشکل است.
تعریف پرخاشگری
مویر (۱۹۷۶) اذعان دارد که ممکن است پرخاشگری چیزی بیشتر از حالت کلامی یا نمادین نباشد اما خشونت نوعی پرخاشگری انسانی است که شامل آسیب فیزیکی به افراد یا دارایی‌شان می‌شود.
روان شناسان انسان گرا این تمایز را با دسته بندی پرخاشگری مشخص کرده‌اند:
- پرخاشگری طبیعی یا مثبتی که در جهت دفاع شخصی، مبارزه با بی عدالتی اجتماعی یا پیش داوری بروز می‌کند
- پرخاشگری بیمارگونه که با عصبی یا درمانده شدن درون یک شخص نمایان می‌شود.
تمایز دیگری که بأس (۱۹۶۱) قائل شده مربوط به خصمانه بودن یا ابزاری بودن پرخاشگری است. بأس اذعان دارد که:
- پرخاشگری خصمانه زمانی رخ می‌دهد که رفتار پرخاشگرایانه تنها در جهت آسیب رساندن به شخص دیگری است، به عبارت دیگر پرخاشگری برای پرخاشگری
- پرخاشگری ابزاری زمانی رخ می‌دهد که پرخاشگری وسیله‌ای برای رسیدن به یک هدف مانند دفاع از خود است.
منابع:
Moyer, K. E. (1976) The Psychology of Aggression. New York: Harper & Rown
– Buss, A. H. (1961) The Psychology of Aggression. Wiley
انواع رفتار پرخاشگرایانه
پرخاشگری می‌تواند به فرد دریافت کننده آسیب برساند یا او را بیازارد. انواع رفتارهای پرخاشگرایانه را می‌توان اینگونه دسته بندی کرد:
- فریاد زدن
- فحش دادن
- توهین به افراد یا بدنام کردنشان
- حرف‌های نژادی یا جنسیتی
- تهدید کلامی
- ژست‌های تهدید کننده و قیافه گیری
- تماس‌های تلفنی، نامه و پیام‌های آنلاین مزاحم
- سایر اشکال اذیت و آزار
- سواستفادهٔ عاطفی
- ریشخند و تمسخر
تئوری‌های پرخاشگری
تاثیرگذاترین تئوری‌های پرخاشگری را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- تئوری‌هایی که پرخاشگری را غریزی می‌دانند
- تئوری‌هایی که به نظرشان ناکامی عامل مهم پرخاشگری است
- تئوری‌هایی که پرخاشگری را نوعی رفتار اکتسابی می‌دانند
پرخاشگری یک غریزه
بعضی از تئوری‌ها (رویکرد تحلیل روانی، رویکرد رفتارشناسی و رویکرد بیولوژیکی) سعی دارند تا دلیل رفتار پرخاشگریانه را غریزهٔ پرخاشگری بدانند که با فرد متولد شده است.
چنین تئوری‌هایی پرخاشگری را درونی می‌دانند و بنابراین آنرا غیرقابل اجتناب معرفی می‌کنند. خروجی‌هایش هم مواردی مانند ورزش رقابتی و سرگرمی‌های خلاقانه است که برای کاهش چنین رفتارهایی پیشنهاد می‌شود.
ناکامی به عنوان عامل ایجاد پرخاشگری
تئوری درماندگی- پرخاشگری پیشنهاد می‌کند که پرخاشگری در نتیجهٔ ناکامی و درماندگی بروز می‌کند. نتیجه این است که اگر افراد در رسیدن به اهدافشان ناکام بمانند، بارزترین واکنش پرخاشگری خواهد بود. چنین افرادی نسبت به هر کس یا چیزی که مانع رسیدن آنها به هدفشان شده است، پرخاشگری می‌کنند. در حالیکه ناکامی معمولاً پرخاشگری را به دنبال دارد، منتقدان این تئوری بر این باورند که تمام دلایل پرخاشگری توضیح داده نمی‌شود.
پرخاشگری به عنوان رفتار اکتسابی
تئوری پرخاشگری به عنوان رفتار اکتسابی رویکرد یادگیری اجتماعی نامیده می‌شود. در این تئوری رفتار پرخاشگرایانه مادرزادی نیست و بیشتر اکتسابی از طریق تجربیات مثبت یا مشاهدهٔ مستقیم و تقلید از سایرین است. هر چه فرد با پرخاشگری بتواند بیشتر به خواسته‌هایش برسد، تشویق خواهد شد که به این رفتار در آینده ادامه دهد.
تجربه کردن پرخاشگری
برای اینکه پرخاشگری در سایرین را درک کنید، می‌توانید احساسات خشونت آمیز خود را نسبت به افراد مختلف بسنجید. آگاهی از تجربیات شخصی به شما کمک می‌کند تا واکنشتان را نسبت به پرخاشگری در سایرین نظارت و کنترل کنید.
افراد از نظر فیزیکی و عاطفی تحت تأثیر پرخاشگری قرار می‌گیرند. احساسات وضعیت جسمانی آنها را تغییر می‌دهد . برای مثال وقتی که عصبانی هستید ماهیچه‌هایتان منقبض می‌شوند، ضربان قلب بالا می‌رود و بدن می‌لرزد.
واکنش‌های معمول عاطفی و جسمی مرتبط با عصبانیت و پرخاشگری بدین قرارند:
واکنش‌های جسمانی:
- دهان خشک
- عرق کردن
- ضربان سریع قلب
- تنفس سریع
- دلشوره
- انقباض ماهیچه‌ها
- لرزش
- ضعیف شدن و لرزان شدن پاها
- مشت‌های گره کرد، دندان و چانه به هم فشرده
واکنش‌های عاطفی:
- احساس درماندگی و تخلیه انرژی
- عصبانیت
- عدم صبر
- عدم آرامش
- تنفر و دشمنی
- افسردگی یا اضطراب
- احساس ناراحتی یا گریه کردن
اگر شما نسبت به سایرین رفتار پرخاشگری دارید، لازم است که بدانید چه نوع رفتار یا چه کسی باعث برانگیخته شدن این احساس در شما می‌شود و چگونه باید واکنش دهید و خودتان را کنترل کنید.