توسعه فردی – بهبود فردی آموزش مهارت‌های بهبود و توسعه فردی
صفحه “تصمیم‌گیری” را نیز مطالعه کنید.
صفحه تصمیم‌گیری در مورد برخی موضوعات مرتبط با تصمیم‌گیری بحث می‌کند.
تشریح چارچوب تصمیم‌گیری موثر
این صفحه یک چارچوب ممکن را که یک مدل هفت مرحله‌ای است، برای تصمیم‌گیری مؤثر شرح می‌دهد که در اصل برای استفاده در گروه‌ها و سازمان‌ها طراحی‌شده است؛ اما دلیلی وجود ندارد که نتوانید از همان روش یا فرم ساده‌تر آن برای تصمیم‌گیری در منزل استفاده کنید.
نکته مهم این است که تمامی مراحل را به ترتیب طی کنید، حتی اگر فکر می‌کنید که یک مرحله برای موقعیت فعلی مناسب نیست.
-
فهرست کردن راه‌حل‌ها یا گزینه‌های ممکن
برای ایجاد یک فهرست از راه‌حل‌های ممکن و گزینه‌های در دسترس معمولاً بهتر است که از یک فرآیند حل مسئله گروهی یا فردی استفاده کنید. این فرآیند می‌تواند طوفان فکری یا سایر فرآیندهای ‘ایجاد ایده’ باشد.
مقاله‌های مربوط به حل مسئله و تفکر خلاقانه را برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه کنید.
این مرحله برای تمام فرآیندهای تصمیم‌گیری مهم است زیرا یک تصمیم، انتخابی از بین گزینه‌های ثابت خواهد بود.
همواره باید در نظر داشته باشید که تصمیم نگرفتن و اقدام نکردن هردو به‌خودی‌خود راه‌حل‌های بالقوهای محسوب می‌شوند.
-
تعیین یک بازه زمانی و فکر کردن به اینکه چه کسی مسئولیت تصمیم را بر عهده خواهد گرفت
تصمیم‌گیری در مورد میزان زمانی که لازم است برای فرآیند تصمیم‌گیری در دسترس باشد، کمک می‌کند تا موارد زیر را نیز در نظر بگیرید:
- برای گرفتن این تصمیم چقدر زمان در دسترس است؟
- آیا برای این تصمیم مهلت زمانی داریم و اگر این مهلت زمانی قبل از گرفتن تصمیم به پایان برسد، چه عواقبی خواهد داشت؟
- آیا تصمیم‌گیری سریع، مزیتی به همراه دارد؟
- گرفتن تصمیم چقدر اهمیت دارد؟ چقدر مهم است که تصمیم درستی گرفته شود؟
- آیا صرف زمان بیشتر کیفیت تصمیم را بهبود می‌دهد؟
به خاطر داشته باشید که گاهی اوقات سریع تصمیم گرفتن مهم‌تر از گرفتن یک تصمیم ‘درست’ است و همین‌طور گاهی اوقات نیز برعکس این امر صادق است.
مقاله مدیریت زمان را مطالعه کنید.
مسئولیت تصمیم
پیش از گرفتن یک تصمیم، باید دقیقاً بدانید که چه کسی قرار است مسئولیت آن را به عهده بگیرد.
به خاطر داشته باشید که همیشه مسئولیت تصمیم با افرادی که آن تصمیم را می‌گیرند نیست. آیا مسئول تصمیم یک فرد است، یک گروه است یا یک سازمان؟
این یک سؤال کلیدی است، زیرا درجه‌ای که در آن مسئولیت تصمیم‌گیری به اشتراک گذاشته می‌شود، می‌تواند تا حد زیادی بر میزان ریسکی که افراد می‌پذیرند، تأثیر بگذارد.
درصورتی‌که تصمیم مربوط به کار است، در نظر گرفتن ساختار سازمان مفید خواهد بود.
- آیا فرد، مسئول تصمیم‌گیری خود است یا سازمان مسئولیت نهایی را بر عهده دارد؟
- چه کسی باید اقداماتی که در مورد آن‌ها تصمیم صورت گرفته است را اجرا کند؟
- درصورتی‌که اقدامی اشتباه صورت بگیرد بر چه کسی تأثیر خواهد گذاشت؟
- آیا شما تمایل دارید که مسئولیت یک اشتباه را بر عهده بگیرید؟
درنهایت، باید متوجه شوید که چه کسی می‌تواند تصمیم بگیرد. زمانی که به یک دوست، همکار یا مشتری برای رسیدن به یک تصمیم کمک می‌کنید، در اکثر موارد، تصمیم نهایی و مسئولیت آن با خودشان خواهد بود.
درصورتی‌که مشخص نیست که مسئولیت تصمیم با چه کسی است، در صورت امکان به‌صورت رسمی در این مورد با یکدیگر به توافق برسید.
همچنین این ایده مسئولیت مشخص می‌کند که حفظ یک سند از تصمیم گرفته‌شده، اطلاعاتی که تصمیم بر مبنای آن گرفته‌شده و اینکه چه کسانی در این تصمیم شریک بوده‌اند، ضروری است. اطلاعات کافی باید برای توجیه این تصمیم در آینده حفظ شوند به‌طوری‌که اگر اشتباهی رخ داد بتوانید ثابت کنید که تصمیم شما در آن شرایط با توجه به دانش و اطلاعاتی که جمع‌آوری کرده بودید منطقی و قابل‌قبول بوده است.
-
جمع‌آوری اطلاعات
قبل از تصمیم‌گیری، تمام اطلاعات مربوطه باید جمع‌آوری شوند.
درصورتی‌که اطلاعات ناکافی بوده یا زمان زیادی از آن‌ها گذشته باشد، به‌احتمال‌زیاد منجر به گرفتن یک تصمیم اشتباه خواهند شد. درصورتی‌که حجم عظیمی از اطلاعات نامربوط در اختیار داشته باشید، تصمیم‌گیری بسیار سخت خواهد شد و همچنین توجه به عوامل غیرضروری به‌راحتی شما را از هدف اصلی دور خواهد کرد.
بنابراین برای تصمیم‌گیری نیاز به اطلاعات صحیح و بهروز است.
بااین‌حال، میزان زمانی که برای جمع‌آوری اطلاعات نیاز دارید، باید با توجه به ریسکی که برای گرفتن یک تصمیم اشتباه می‌توانید بپذیرید، سنجیده شود. در یک موقعیت گروهی، مانند محل کار، ممکن است بهتر باشد افراد متفاوت جنبه‌های متفاوت اطلاعات موردنیاز را بررسی کنند. برای مثال، افراد مختلف می‌توانند برای تمرکز بر روی موضوعاتی چون هزینه‌ها، امکانات، قابلیت دسترسی و غیره، به کار گرفته شوند.
-
سنجیدن ریسک‌های موجود
یک پرسش کلیدی این است که در تصمیم‌گیری چه میزان ریسک را باید پذیرفت؟ به‌طورکلی، میزان ریسکی که یک فرد ممکن است بپذیرد به موارد زیر بستگی دارد:
- جدی بودن عواقب تصمیم اشتباه.
- مزایای اتخاذ تصمیم درست.
- توجه به اینکه نه‌تنها بدترین نتیجه چقدر می‌تواند بد باشد، بلکه چقدر احتمال دارد که اتفاق بیفتد.
همچنین باید توجه کنید که ریسک بدترین نتیجه احتمالی چه می‌تواند باشد و تصمیم بگیرید که آیا این ریسک قابل‌قبول است یا خیر. انتخاب شما می‌تواند بین ‘به‌کارگیری تمام توان و حداکثر منابع برای موفقیت’ یا ‘گرفتن یک تصمیم امن’ باشد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد ریسک، مقاله مدیریت ریسک را مطالعه نمایید.
-
تصمیم‌گیری در مورد ارزش‌ها
هر فردی ارزش‌های منحصربه‌فرد خود را دارد، یعنی چیزهایی که باور دارد مهم هستند. تصمیماتی که می‌گیرید نهایتاً بر اساس ارزش‌ها و اولویت‌های شما خواهند بود. به این معنا که تصمیمی که برای شما درست است ممکن است در نظر فرد دیگری درست نباشد.
درصورتی‌که مسئولیت یک تصمیم بین چند نفر به اشتراک گذاشته شود، این احتمال وجود دارد که ارزش‌ها و اولویت‌های یک فرد مشابه با دیگران نباشد.
در چنین مواردی، باید بر سر اینکه کدام ارزش‌ها از اهمیت بیشتری برخوردارند، به توافق برسید. مهم است که ارزش‌هایی که بر اساس آن‌ها تصمیمی گرفته می‌شود درک شوند، زیرا تأثیر بسیار قدرتمندی بر انتخاب نهایی خواهند داشت.
-
سنجیدن مزایا و معایب
می‌توان راه‌حل‌ها و گزینه‌های مختلف را با توجه به مزایا و معایب احتمالی هریک، با یکدیگر مقایسه کرد.
برخی از سازمان‌ها یک فرآیند رسمی دارند که در این مرحله موردنیاز است، ازجمله ارزیابی مالی، بنابراین اگر در حال تصمیم‌گیری در محل کار هستید، آن را پیشاپیش بررسی کنید.
یک راه خوب برای این کار استفاده از یک ‘ترازنامه’ است، جنبه‌های مثبت و منفی هر راه‌حل (مزایا و هزینه‌ها) را بسنجید. تلاش کنید که تمام جنبه‌های موقعیت یعنی هم جنبه‌های مثبت و هم منفی را در نظر گرفته و شناسایی کنید.
به‌عنوان‌مثال، با هزینه‌ها شروع کنید، سپس جنبه‌های به‌کارگیری نیروی انسانی را در نظر گرفته و درنهایت به مسئله ارائه آن راه‌حل توجه کنید.
برخورداری از فهرستی که در آن جنبه‌های مثبت و منفی هر گزینه بیان‌شده است می‌تواند بلافاصله منجر به گرفتن بهترین تصمیم شود. بااین‌حال، ممکن است درجه‌بندی هر جنبهی مثبت و منفی در مقیاس سادهی ۱ تا ۱۰ (۱۰ – مهم‌ترین جنبه تا ۱ – کم‌اهمیت‌ترین جنبه) نیز مفید باشد.
امتیازدهی به جنبه‌های مثبت و منفی کمک می‌کند که به میزان اهمیتی که هر جنبه موجود در فهرست در تحقق ارزش‌های موردتوافق دارد، توجه کنیم. استفاده از ترازنامه این امکان را فراهم می‌کند که به این موضوع توجه کرده و آن را به روشی صریح و ساده ارائه دهید.
-
تصمیم‌گیری
درنهایت، زمان آن رسیده که تصمیم‌گیری کنید!
مرحله جمع‌آوری اطلاعات باید داده‌های کافی که بتوانید بر مبنای آن‌ها تصمیم‌گیری کنید را، فراهم کرده باشد و اکنون شما نیز باید از مزایا و معایب هر گزینه آگاهی داشته باشید. اکنون زمان تصمیم‌گیری است.
اخطار!
ممکن است به این مرحله برسید و جنبه‌های مثبت گزینه انتخابی شما نیز به‌وضوح از جنبه‌های منفی آن بیشتر باشد اما هنوز احساس نگرانی داشته باشید. اگر چنین است، می‌توانید فرآیند را دوباره بازنگری کنید. ممکن است که تمام جنبه‌های مثبت و منفی را در فهرست خود لحاظ نکرده باشید یا به یک جنبه امتیاز مناسبی تخصیص نداده باشید.
غریزه و احساس غریزی شما یک شاخص قدرتمند است که مشخص می‌کند آیا تصمیمی که گرفته‌اید برای شما مناسب است و با ارزش‌های شما تناسب دارد یا خیر.
در صورت امکان، بهتر است که زمانی را برای فکر کردن به تصمیمی که گرفته‌اید اختصاص دهید. ترجیح آن است که بلافاصله تصمیم خود را به دیگران اطلاع ندهید. زمانی که یک تصمیم عمومی شود تغییر آن بسیار دشوار خواهد بود.
برای تصمیمات مهم، ارزش آن را دارد که یک سند و بایگانی از مراحلی که در فرآیند تصمیم‌گیری خود دنبال کردید، حفظ کنید. با این کار، درصورتی‌که برای گرفتن یک تصمیم بد موردانتقاد قرار گرفتید می‌توانید تفکرات خود را بر اساس اطلاعات و فرآیندهایی که در آن زمان استفاده کردید، توجیه کنید. علاوه بر این، با درگیر شدن در فرآیند تصمیم‌گیری و حفظ یک سند از آن، خواهید توانست درک خود را از نحوه کارکرد آن تقویت کنید که باعث می‌شود مدیریت تصمیمات آتی برای شما آسانتر شود.
تصمیم گرفته‌شده…
درنهایت، مهم‌ترین نکته این است که زمانی که تصمیم خود را گرفتید، وقت خود را با فکر کردن به ‘چه می‌شد اگر’ تلف نکنید. اگر اوضاع خوب پیش نمی‌رود و نیاز است که در تصمیم خود تجدیدنظر کنید، این کار را انجام دهید؛ اما در غیر این صورت، تصمیم خود را پذیرفته و ادامه دهید.
نتیجه
این مقاله یکی از روش‌های تصمیم‌گیری را که می‌توانید از آن استفاده کنید، مطرح کرد. بااین‌حال، به خاطر داشته باشید که هیچ روشی نمی‌تواند جایگزین قضاوت خوب و تفکر درست باشد. تصمیم‌گیری شامل قضاوت فردی است و روش‌های اصولی صرفاً به‌منظور کمک به این قضاوت‌ها ایجاد می‌شوند.
فراموش نکنید که توانایی استفاده و بکارگیری یک چارچوب موثر برای تصمیم گیری موثر از المان‌های مهم توسعه فردی برای تمامی افراد محسوب می‌شود.