توسعه فردی – بهبود فردی آموزش مهارت‌های بهبود و توسعه فردی
حضور در لحظه
هوشیاری و حضور در لحظه (آگاهی) چیست؟
به بیانی ساده می‌توان گفت که حضور در لحظه به معنی آگاهی از لحظهٔ حاضر و شرایط آن است.
مفهوم حضور در لحظه ماهیت بودایی دارد و در جامعهٔ مدرن در قالب‌های مختلف می‌توان آنرا تعریف کرد: برای مثال نوعی از گرایش ذهنی که فرد آنرا بکار می‌برد یا مجموعه روش‌هایی که می‌توانند آگاهی شخصی در زمان حال را ثابت کنند.
انسان به طور همزمان به چندین موضوع مختلف فکر می‌کند و بسیاری از آنها مرتبط با گذشته یا آینده یا موضوعات انتزاعی هستند.
هوشیاری و حضور در لحظه به معنی نگه داشتن ذهن در این محل و زمان حال است. این کار می‌تواند آرامش بخش باشد و تمام نگرانی‌ها و اضطراب‌ها را برای تمرکز بیشتر از بین ببرد.
هوشیاری و حضور در لحظه اخیراً در رسانه‌های مختلف به عنوان درمان بسیاری از مشکلات مانند اضطراب و افسردگی، دردهای مزمن، احساس غرق شدن در زندگی مدرن و رهایی از استرس معرفی می‌شود.
با این حال در لحظه بودن همیشه کار ساده‌ای نیست و برای داشتن چنین تمرکزی به تمرین مداوم نیاز است. دقت کنید که بهترین روش برای کسب این مهارت این است که به یادگیری و اجرای مهارت در مدیریت زمان، انرژی و تمرکز پرداخته آموزه‌های آن را تبدیل به عادت کنید.
هوشیاری و حضور در لحظه چگونه مد شد؟
جان کابات زین یک زیست شناس مولکولی آمریکایی بود که در دوران دانشجویی‌اش با بودائیسم آشنا شد و به این موضوع پی برد که حضور در لحظه می‌تواند در کاهش استرس مؤثر باشد.
او دورهٔ آموزشی به نام کاهش استرس با استفاده حضور در لحظه (MBSR) در دانشگاه ماساچوست برگزار کرد و اولین کتابش به نام مسخ کامل زندگی: استفاده از آگاهی بدن و فکر برای مقابله با استرس، درد و بیماری منتشر و جهانی شد.
برنامهٔ او شامل تمرینی است که در آن باید یک کشمش خورده شود: کاری ساده اما با تمرکز دقیق به نحوی که تمام افکار را کنار بزند.
چگونه می‌توان ذهن را آگاه ساخت؟
ممکن است شخصی بخواهد در زندگی روزانه با اهمیت دادن به کارهایی که در حال انجام دادن آنها است، در لحظه حضور یابد اما آگاهی از لحظه همراه با حس کنجکاوی، گشادگی و پذیرش است. در واقع اینگونه شما می‌توانید پذیرای تجربه واقعی و آزاد از تصورات ابتدایی باشید و هیچ واکنشی حواس شما را پرت نکند.
هوشیاری و حضور در لحظه در بالاترین حالتی که دارد شخص بر روی ذهن شخص دیگر متمرکز می‌شود: در این شرایط تمرکز ذهنی را ژرفایش روحی می گویند. ژرفایش گاهی به بیداری رفتن هم تعبیر می‌شود که در مقابل با اصطلاح به خواب رفتن بکار می‌رود.
ژرفایش را می‌توان به عنوان نوعی تمرکز دسته بندی کرد که در آن تمرکز خاصی مانند صدا وجود دارد یا تمرکز حضور در لحظه به نحوی که تمام جوانب آن لحظه درنظر گرفته شوند.
با این حال آگاهی کامل از زمان حال را می‌توان با توجه خاص به یک جنبه از آن آسانتر بدست آورد، پس دو نوع ژرفایش وجود دارد.
حرکت نفس به داخل و خارج از بدن نوعی تمرکز اولیه است و فرد را در زمان حال و آگاه از حرکاتش قرار می‌دهد.
بعضی افراد تکرار ذکر صامت (قرائت در آیین هندوها) یا مجموعه‌ای از حرکات ساده و موزون یا راهنمایی از طریق دستورالعمل‌های کلامی یک مربی یا فایل صورتی را ترجیح می‌دهند. بسیاری از روش‌های ژرفایش در اینترنت موجود است و اپلیکیشین های متعددی قابل استفاده هستند.
بسیاری از مذاهب از حالات مختلف ژرفایش به عنوان یک ابزار استفاده می‌کنند.
با این حال تمرین ژرفایش می‌تواند کاملاً غیرمذهبی باشد. معمولاً افراد بر روی یک صندلی می‌نشینند تا استراحت کنند اما شما می‌توانید از این فرصت استفاده کنید و حتی در اتوبوس یا وقتی در حال قدم زدن هستید، ژرفایش را انجام دهید.
شناخت و مدیریت استرس در زندگی
در مورد ماهیت استرس و اینگونه چگونه می‌توانید با استرس در محل کار، خانه و زندگی‌تان کنار آیید، بیشتر بدانید. کتاب الکترونیک مهارت‌هایی که برای مدیریت استرس لازم هستند و مدیریت استرس تمام نیازهای شما را در این زمینه برطرف می‌کنند.
هوشیاری و حضور در لحظه چه فایده‌ای دارد؟
حالت ذهنی و جسمی که حضور در لحظه ایجاد می‌کند می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید باشد زیرا استرس عامل مهمی در بیماری‌های قلبی و اختلال‌های روحی است.
هوشیاری و حضور در لحظه به افرادی که مریض نیستند اما به دنبال زندگی شادتر و پرمعناتر هستند هم کمک می‌کند.
با این حال دو نوع شرایط ویژه وجود دارد که حضور در لحظه بیشترین تأثیر را بر روی آنها دارد:
-
افسردگی
وقتی افسرده هستیم، تفکرات و حالات روحی منفی با هم ترکیب می‌شوند.
ما احساس بدی داریم، فکر می‌کنیم که شخص بدردنخوری هستیم یا همه چیز بد پیش می‌رود و بنابراین درونمان به هم می‌ریزد. باتلاق افسردگی سریعاً انسان را به درون خود می‌کشد و شما را به جایی می‌رساند که هیچ چیز خوشحالتان نمی‌کند و در هیچ چیز امیدی نمی‌بینید.
هوشیاری و حضور در لحظه فرو رفتن در باتلاق تفکرات منفی را متوقف می‌کند و به ما یاد می‌دهد که چگونه در لحظه متمرکز شویم و گذشته یا آینده را فراموش کنیم.
هوشیاری و حضور در لحظه به ما کمک می‌کند تا دنیا را مستقیماً و بدون قضاوت تجربه نماییم. ممکن است گاهی احساس بدی داشته باشیم اما آنرا می‌پذیریم، با آن نمی‌جنگیم و اجازه می‌دهیم تا ما را درگیر کند و ترسی از آن نداریم. خوشبختانه حالت افسردگی را می‌توان از این طریق درمان کرد یا حداقل آنرا پذیرفت: افراد افسرده معمولاً احساس گناه و نگرانی در مورد افسردگی‌شان دارند و همین موضوع حالشان را بدتر می‌کند.
این روش‌ها گاهی درمان شناختی بر اساس هوشیاری و حضور در لحظه یا MBCT نامیده می‌شوند.
-
درد مزمن
افرادی که به دردهای مزمن دچار هستند نمی‌توانند از آنها رهایی یابند زیرا مغزشان با درد هماهنگ شده است.
بنابراین حتی اگر از دیدگاه پزشکی سالم باشند، مغزشان به احساس درد وابسته شده و این باور را القا می‌کند که بدنشان درمان نشده است.
این افراد معمولاً در یک چرخه به دام افتاده‌اند، یک روز خوب و یک روز بد، رویه‌ای که به آن چرخش فعالیت می گویند.
تنظیم مجدد مغز نیاز به ثبات بیمار در محدوده‌های تعیین شده و سپس افزایش میزان فعالیت دارد. همچنین تمرین دادن بدن برای اینکه مغز ترس از بعضی مناطق را متوقف کند، ضرروی است.
بیماران معمولاً سعی می‌کنند قسمتی که درد می‌کند را محکم ببندند تا حرکت نکند که در نتیجه ماهیچه‌هایشان سفت شده و دردشان بیشتر می‌شود.
هوشیاری و حضور در لحظه بدین معنی است که بیمار ابتدا از درد آگاه می‌شود و سپس آنرا می‌پذیرد و دیگر نگران شدت و محدودیتش نخواهد بود.
همچنین در صورت نیاز به استراحت اینکار را انجام می‌دهد و به خودش سخت نمی‌گیرد. این رویه کار ساده‌ای نیست و برنامه‌های درد مزمن معمولاً به درمان قطعی نمی‌رسند.
با اینحال بیماران به تدریج می‌توانند دردشان را بهتر مدیریت کنند و از زندگی لذت ببرند. وایدیامالا بورچ درباره این موضوع تحقیقات زیادی انجام داده و برنامه‌های تنفسی او که بر اساس هوشیاری و حضور در لحظه طراحی شده‌اند به هزاران نفر در جهان کمک کرده است.
سازمان‌ها، شرکت‌ها، بیمارستان‌ها و مدارس زیادی از اهمیت آموزش مهارت حضور در لحظه به کارمندان و مراجعان خود پی برده‌اند.
چند دقیقه‌ای آرام نفس بکشید و به جزئیات ریز اطرافتان بپردازید، متوجه مزایای هوشیاری و حضور در لحظه خواهید شد.
هوشیاری و حضور در لحظه یکی از شاخصه‌های اصلی انسان‌هایی است که در مسیر بهبود و توسعه فردی قدم گذاشته‌اند.