توسعه فردی – بهبود فردی آموزش مهارت‌های بهبود و توسعه فردی
مقاله ایجاد انسجام گروهی را نیز مطالعه نمایید.
منظور از چرخه‌ی عمر گروه چیست؟
ماهیت هر گروه می‌تواند به طرز چشمگیری در طول زمان تغییر کند. طیف گسترده‌ای از نظریه‌های مربوط به توسعه گروه وجود دارند اما اکثریت فرض می‌کنند که گروه‌ها از چندین مرحله عبور می‌کنند و به عبارتی یک چرخه حیات دارند.
شاید تأثیرگذارترین مدل توسعه گروه، مدل بروس تاکمن باشد که در سال ۱۹۶۵ ارائه‌شده است. بسیاری از متخصصان کار گروهی، نسخه‌هایی از این مدل را اقتباس کرده‌اند.
در صورت وجود زمان کافی، بسیاری از گروه‌ها از برخی از مراحل توسعه گروه تاکمن عبور می‌کنند. بااین‌وجود، همه گروه‌ها از همه مرحله‌ها عبور نخواهند کرد. این امر به عوامل و متغیرهای زیادی بستگی دارد، ازجمله، اعضای گروه چه مدت با یکدیگر بوده‌اند، گروه چگونه سازماندهی شده است، اهداف گروه، سبک رهبری و رفتار سایرین درون گروه چگونه است.
مراحل توسعه گروه تاکمن
-
مرحله اول – گروه‌بندی (تشکیل).
-
مرحله دوم – تضاد و تکه‌تکه شدن گروه (طوفان).
-
مرحله سوم – حفظ گروه و توسعه هنجارها (هنجار سازی).
-
مرحله چهارم – کار گروهی و دستیابی به اهداف (اجرا).
-
مرحله پنج – انحلال گروه (خاتمه، گاهی اوقات با عنوان ‘سوگواری’ نیز بیان می‌شود).
مرحله اول: راهاندازی و تشکیل گروه (تشکیل)
در این مرحله، افراد در گروه دورهم جمع می‌شوند.
این مرحله می‌تواند برای افراد دشوار باشد، زیرا آن‌ها شروع به کشف چگونگی رفتار درون گروه می‌کنند. افراد شروع به اکتشافات فردی کرده و اعضای گروه با یکدیگر آشنا می‌شوند و منافع مشترک بین خود را می‌یابند. برای بعضی از اعضای درونگراتر گروه، این مرحله می‌تواند تجربه‌ای بسیار دشوار باشد.
این مرحله در تشکیل گروه، زمان مناسبی برای تمرین مهارت‌های بین فردی مانند ایجاد روابط و پرسش است. تمرینات تیم سازی متعددی وجود دارند که می‌توانند در اوایل تشکیل گروه به‌منظور کم کردن استرس و ترس اعضای گروه استفاده شوند.
نقش رهبر گروه در این مرحله، تشویق اعضای گروه برای یافتن زمینه مشترک است تا بتوانند احساس آرامش و اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشند. لازم است اطمینان حاصل شود که تعادل بین اعضای برونگرا و درون‌گرای گروه ایجاد می‌شود. رهبر باید اقدامی اتخاذ کند که هر یک از اعضا احساس کنند که در گروه از موقعیت برابری برخوردار هستند.
هنگامی‌که اعضای گروه احساس کنند که یکدیگر را می‌شناسند و زمینهی مشترک برقرارشده است، اهداف گروه باید موردتوافق قرار گیرد. رهبر باید اعضا را بر اهداف گروه متمرکز کند. هنجارهای گروه در این مرحله شروع به تکامل می‌کنند که بیشتر با وابستگی گروه به رهبر گروه، یعنی کسی که باید اعتماد و احترام را در گروه ایجاد کند، مشخص می‌شود.
ایجاد انسجام گروهی در این مرحله بسیار مهم است. انسجام با ایجاد پیوند بین اعضای گروه ظهور کرده و اعضا احساس خواهند کرد که به گروه تعلق دارند. در این مرحله ممکن است ترس از ‘عدم تعلق’ یا ‘عدم سازگاری’ وجود داشته باشد. برای تسهیل انسجام و پیوند بیشتر گروه، رهبر گروه می‌تواند از تشکیل زیرگروه‌ها جلوگیری کند. بااین‌حال، اگر برخی از اعضای گروه باهم آشنا شوند، ممکن است زیرگروه‌ها تشکیل شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله انسجام گروهی مراجعه کنید.
در این مرحله است که سبک گروه ایجاد می‌شود.
منظور از سبک این است که آیا گروه چشم‌اندازی مثبت یا خوش‌بینانه دارد یا خیر، حامی است یا متخاصم، جدی است و یا سرگرم‌کننده. هنگامی‌که سبک گروه ایجاد شود، گروه می‌تواند نسبت به تغییرات در مراحل بعدی مقاوم شود، بنابراین رهبر باید گروه را به سبک خاصی که برای رسیدن به اهداف گروه مناسب‌تر است، سوق دهد.
مرحله دو: تضاد و تکه‌تکه شدن گروه (طوفان)
مشخصه این مرحله ابراز وجود اعضای گروه و قاطع بودن است.
تضاد قدرت ممکن است رخ دهد و اعضا می‌توانند نقش و اقتدار رهبر را به چالش بکشند. افراد نقش خود را آزموده و ایجاد می‌کنند، سعی می‌کنند مرزهای نقششان را گسترش داده و حدود قابل‌قبول را پیدا کنند. این مرحله می‌تواند بسیار متلاطم و ناپایدار باشد.
با ایجاد تنش و تضاد بین افراد، ممکن است گروه تمرکز خود را بر روی هدف اصلی از دست بدهد؛ این امر به‌نوبه‌ی خود منجر به بدبینی، عدم شور و شوق و سرخوردگی می‌شود؛ برخی از اعضا ممکن است گوشه‌گیر شده یا حتی گروه را ترک کنند.
نقش رهبر در این زمان، تشویق اعضای گروه و متمرکز کردن گروه بر روی اهداف آن است. گروه باید در این مرحله پیشرفت‌هایی حاصل کند تا منجر به حرکت روبه‌جلوی آن شده و احساس دستیابی به موفقیت را به اعضای گروه القا کند. این امر موجب افزایش روحیه گروه و تمایل اعضا برای تعلق داشتن به گروه و انسجام می‌شود.
مرحله سه: توسعه هنجارهای گروه (هنجار سازی)
به طرز شگفت‌آوری، پس از یک دوره درگیری و تضاد، گروه‌ها تمایل به انسجام بیشتر، اعتماد متقابل و احساس تعلق بیشتر خواهند داشت.
در این دوره مذاکرات صورت گرفته و هنجارهای گروهی ایجاد می‌شوند. این دوره می‌تواند یک زمان مثبت و پایدار باشد، زیرا اعضای گروه مسئولیت رفاه عاطفی و اجتماعی گروه به‌عنوان یک کل را میپذیرند. این فعالیت، حفظ گروه نامیده می‌شود. از این مرحله به بعد، گروه می‌تواند توجه خود را به اهداف یا وظایف گروه متمرکز کند.
مرحله چهارم: مرحله کار (اجرا)
این مرحله زمانی اتفاق می‌افتد که گروه بیشترین تمرکز را بر اجرای اهداف خود دارد.
در این مرحله، اعضا به‌خوبی باهم کار می‌کنند و از توانایی‌ها و مهارت‌های فردی خود برای اهداف گسترده‌تر گروه به بهترین نحو ممکن استفاده می‌کنند.
در این مرحله، بدون اینکه انگیزه گروه کاهش یابد، گروه به میزان بالایی از انسجام و اعتماد می‌رسد. پس‌ازاین که هویت گروه به‌وضوح شکل گرفت و هر عضو نقش خود را شناخت، گروه ممکن است کاملاً مستقل از رهبر عمل نماید. سایر اعضای گروه می‌توانند برخی از نقش‌های رهبری را بر عهده بگیرند.
برای اطلاعات بیشتر مقاله نقش‌های گروهی و تیمی را مطالعه نمایید.
مرحله پنج: مرحله انحلال (خاتمه / سوگواری)
برخی از گروه‌ها عمر محدودی دارند. ازجمله گروه‌هایی که در طول یک دوره آموزشی گرد هم آمده یا گروه‌های فشار که برای تحقق یک هدف خاص ایجاد می‌شوند.
اگر اهداف گروه برآورده شوند، دیگر دلیلی برای ادامه حیات آن وجود ندارد. برای بسیاری از گروه‌ها، این دوره می‌تواند ناراحت‌کننده باشد و اغلب اعضا تمایلی به دیدن انحلال گروه ندارند.
برای کمک به گروه در این زمان، رهبر می‌تواند یک تاریخ پایانی قطعی تعیین کند. ارزیابی واضحی از دستاوردهای گروه به گروه این امکان را می‌دهد که در اوج به کار خود پایان دهد. پایانی نمادین مانند یک مهمانی یا صرف غذا روش‌های خوبی برای جشن گرفتن و یاد کردن از حیات گروه هستند. فناوری کمک می‌کند تا اعضا با یکدیگر در تماس باشند، همچنین ایمیل و رسانه‌های اجتماعی باعث تقویت ارتباطات حرفه‌ای و ایجاد دوستی می‌شوند.
توانایی درک و اداره کردن یک گروه در طول چرخه عمر آن و در نظر گرفتن ویژگی‌های هر مرحله، از المان‌های مهم توسعه فردی برای مدیران پروژه بوده و در موفقیت یک پروژه نقش حیاتی دارد.
مطلب کاملا مختصر و مفید بود .صمیمانه از شما سپاسگذاری میکنم